“Voorbereid zijn is deel van het dagelijks leven”: Wat 14 jaar in Japan mij leerde over noodplanning

Interview met Sylvain – Belg van geboorte, voormalig inwoner van Japan

Bij Directive72.eu geloven we dat het delen van echte ervaringen uit verschillende delen van de wereld ons kan helpen begrijpen hoe mensen in het dagelijks leven omgaan met noodvoorbereiding.

We spraken met Sylvain, die opgroeide in België en 14 jaar in Japan woonde. Zijn inzichten weerspiegelen een culturele mindset waarin voorbereid zijn gewoon deel uitmaakt van verantwoordelijk zijn — iets waar Europa nu pas echt mee begint.

Kun je iets over jezelf vertellen en je band met Japan?

Natuurlijk. Ik kom oorspronkelijk uit België, waar ik mijn jeugd en tienerjaren heb doorgebracht. In mijn vroege twintiger jaren ben ik naar Japan verhuisd om te studeren, en ik bleef er uiteindelijk 14 jaar — eerst in Tokio, later in Sendai en Osaka voor werk. Ik werkte voornamelijk in vertaling en onderwijs, maar deed ook HR-werk, zoals rekrutering van Westerlingen die in Japan wilden werken.

In Japan wonen was niet alleen een professionele reis, het veranderde mijn kijk op het dagelijks leven, vooral als het gaat om risico’s en langetermijndenken. Japan is in veel opzichten ongelooflijk veilig, maar het is ook een land waar de bevolking heeft geleerd te leven met de constante dreiging van natuurrampen. Dat vormt je manier van denken.

Hoe kijken mensen in Japan volgens jou naar noodvoorbereiding? Is het iets waar gezinnen over nadenken?

Absoluut, het maakt deel uit van de cultuur. In Japan wordt voorbereid zijn niet als paranoïde of overdreven gezien. Het is gewoon gezond verstand. Of het nu aardbevingen, tyfoons of zelfs vulkanische activiteit betreft — iedereen weet dat noodgevallen geen kwestie van "of" zijn, maar van "wanneer".

Zelfs kinderen weten wat ze moeten doen bij een aardbeving. Scholen houden regelmatig oefeningen, er staan evacuatieborden op straat en in bijna elke openbare ruimte hangen duidelijke instructies. Gezinnen houden vaak een "go-bag" klaar bij de deur, en veel mensen slaan thuis voedsel en water op als voorzorgsmaatregel. Het is niet dramatisch — het is praktisch.

Voor welke soorten noodgevallen bereiden mensen zich daar meestal voor?

Vooral aardbevingen en tyfoons, maar er is ook bewustzijn rond tsunami’s en overstromingen, vooral in kust- en laaggelegen gebieden.

Na de aardbeving en tsunami in Tōhoku in 2011 — die ik zelf meemaakte terwijl ik in Sendai woonde — steeg het publieke bewustzijn enorm. Die gebeurtenis maakte echt duidelijk dat voorbereiding levens redt. De overheid ondernam grote stappen om infrastructuur, communicatiesystemen en educatie te verbeteren.

Je ziet ook dat veel bedrijven en zelfs appartementsgebouwen eigen noodkits hebben — het is niet alleen iets voor thuis.

Hoe wordt erover gesproken in scholen, de media of op het werk?

Het is zeer zichtbaar. Scholen organiseren regelmatig evacuatieoefeningen, vaak meerdere keren per jaar. Kinderen leren vanaf jonge leeftijd wat ze moeten doen — het wordt een automatisme. Ook de media nemen het serieus: als een tyfoon nadert, zenden publieke tv-kanalen continu tips, weerkaarten en instructies uit.

Ook op de werkvloer zijn er veiligheidsoefeningen, zeker bij grotere bedrijven. Veel ondernemingen voorzien hun werknemers van noodpakketten voor het geval ze vast komen te zitten op het werk: flessenwater, rantsoenen, draagbare toiletten of nooddekens.

Wat ik bewonder is dat dit nooit als paniekzaaierij voelt. Alles wordt met kalmte en realisme benaderd. Het is gewoon een normaal deel van hoe de samenleving werkt.

Heb je veranderingen opgemerkt in hoe mensen over voorbereiding denken?

Zeker. Zoals ik al zei, was 2011 een keerpunt. Voor die tijd waren sommige mensen voorbereid, anderen minder. Maar na dat jaar besefte iedereen plots hoe kwetsbaar alles is — elektriciteit, water, transport — alles kan binnen enkele minuten wegvallen.

Ook klimaatverandering speelt een rol. Tyfoons zijn krachtiger en onvoorspelbaarder geworden, dus mensen nemen voorbereiding nu serieuzer. De overheid heeft ook waarschuwingssystemen verbeterd en apps ontwikkeld die waarschuwingen direct naar je telefoon sturen. Het is toegankelijker geworden en mensen vertrouwen het.

Hoe vergelijk je de mentaliteit tussen Japan en Europa waar je nu woont?

Nu ik terug in Europa ben, voel ik het verschil echt. In België bijvoorbeeld maakt noodvoorbereiding geen deel uit van het dagelijks leven. Mensen gaan er vaak van uit dat de overheid alles wel zal regelen. Er ligt weinig nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid bij verstoringen.

In Japan beseft men dat voorbereiding een gedeelde verantwoordelijkheid is. Je kunt niet alleen vertrouwen op externe systemen — je moet zelf ook deel van de oplossing zijn. Het gaat niet om angst, maar om nuttig zijn als er iets gebeurt.

Ik merk wel dat het bewustzijn in Europa toeneemt, zeker na de pandemie en de energiecrisis. Initiatieven zoals Directive72.eu zijn belangrijk, want ze laten zien dat voorbereid zijn niet moeilijk hoeft te zijn — je moet het gewoon doen.

Heb je zelf een noodpakket of plan voor als er iets gebeurt?

Ja, die gewoonte heb ik behouden. Ik heb altijd een kleine tas klaar met essentials: zaklamp, powerbank, noodvoedsel, waterzuiveringstabletten, kopieën van belangrijke documenten en wat EHBO-spullen.

In mijn auto heb ik ook een basispakket, en thuis zorg ik dat er altijd voor een paar dagen water en voedsel is. Ik zie mezelf niet als een prepper — het is gewoon logisch, zeker als je ergens hebt gewoond waar het onverwachte deel is van het dagelijks leven.

Was er een moment of ervaring dat je deed beseffen hoe belangrijk voorbereiding is?

Zonder twijfel de aardbeving en tsunami van 2011. Ik was in Sendai toen het gebeurde. De stroom viel uit, telefoonlijnen lagen plat, openbaar vervoer lag volledig stil. Zelfs pinautomaten werkten niet. Sommige gebieden stonden onder water, andere waren dagenlang afgesloten.

De mensen die basisvoorraden hadden — eten, water, licht — bleven rustig. Degenen die dat niet hadden, raakten snel in paniek. Die gebeurtenis maakte duidelijk dat voorbereiding niet gaat over overleven in extremen, maar over stabiliteit, waardigheid en gemoedsrust.

Welk eenvoudig advies zou je geven aan iemand die net begint met voorbereiding?

Begin klein. Probeer niet alles in één keer te doen. Stel jezelf gewoon de vraag: "Wat heb ik nodig om een paar dagen zonder hulp door te komen?" Bouw daarop verder.

Een zaklamp. Wat flessenwater. Een draagbare oplader. Een lijst met contactpersonen op papier. Zelfs een fluitje van één euro.

Die kleine dingen maken een enorm verschil. En zodra je die eerste stap zet, volgt de rest vanzelf.

Is er nog iets dat je onze lezers wilt meegeven over waarom voorbereiding belangrijk is?

Voorbereid zijn gaat niet over bang zijn. Het gaat erom dat je rustig kunt handelen wanneer er iets onverwachts gebeurt — voor jezelf én voor anderen. Of je nu in Tokio woont of in Toulouse, we lopen allemaal risico’s. Het verschil zit in of je ze blind ondergaat, of met een plan.

Voorbereid zijn is geen obsessie. Het is gewoon een andere vorm van verantwoordelijkheid — en een cadeau voor de mensen om je heen.